پیش‌بینی خشکسالی هواشناسی و هیدرولوژیکی تحت تغییر اقلیم در آبخیز سد میناب

نوع مقاله : پژوهشی

نویسندگان

1 دانشگاه هرمزگان

2 گروه مهندسی منابع طبیعی، دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه هرمزگان

3 گروه آمار و ریاضی دانشگاه هرمزگان

4 استادیار گروه آمار، دانشکده علوم پایه دانشگاه هرمزگان

10.22092/wmrj.2023.364078.1554

چکیده

هیئت بین‌الدول تغییـر اقلـیم از سـال 2016 تـدوین گزارش ششم ارزیابی تغییر اقلیم CMIP(6) را با همکاری مراکـز تحقیقاتی مختلف در سطح جهان آغـاز کـرده اسـت. به دلیل پایین بودن وضوح مکانی خروجی مدل های GCM، استفاده از آنها جهت ارزیابی اثر تغییر اقلیم در مقیاس محلی مناسب نمی باشد، بنابراین الزام است که خروجی این مدل‌ها برای مطالعات منطقه‌ای با استفاده از مدل یا روش‌های مناسب ریزمقیاس شوند. ازیکی از مدل‌های معروف بارش -رواناب که نیاز به داده‌ی ورودی زیادی ندارد، IHACRES است . هدف از پژوهش حاضر بررسی اثرات تغییر اقلیم بر خشکسالی هواشناسی و هیدرولوژیکی در آبخیز سد میناب است.در این مطالعه داده‌های اقلیمی و هیدرولوژیکی مربوط به منطقه شامل بارش روزانه، متوسط دمای روزانه و میانگین دبی روزانه برای مدل-سازی و شبیه سازی دبی روزانه آبخیز میناب طی دوره آماری 1989 تا2018 استفاده شد. از مدل کانادایی گزارش ششم و سه سناریوی تغییر اقلیم SSP-1-2.5، SSP-3-7.5 و SSP-5-8.5 ، از مدل IHACRES برای پیش‌بینی جریان رودخانه برای دوره‌ی آینده 2019 تا 2040 و از مدل LARS-WG برای ریزمقیاس‌نمایی بارش و دما استفاده شد. از شاخص بارش/رواناب استاندارد شده (SPI/SRI) برای مطالعه خشکسالی و در آخر از آزمون ناپارامتری من‌کندال برای تحلیل روند خشکسالی و مشخصه‌های آن در دوره‌ی پایه و آینده استفاده شد.با استفاده از داده‌های ذکر شده رواناب به وسیله مدل IHACRES کالیبره شد و بعد از عملکرد مناسب مدل در مرحله واسنجی، مدل صحت‌سنجی و رواناب برای یک دوره در آینده با استفاده از سه سناریوی گزارش ششم مورد پیش‌بینی قرار گرفت. سپس مقادیر SPI و SRI و مشخصه‌های خشکسالی شامل شدت، مدت، بزرگی و پیک برای گذشته و آینده براورد و روند تغییرات آنها نسبت به دوره‌ی آینده مورد مقایسه قرار گرفت. نتایج نشان داد روند تغییرات بارشی برای سه سناریو در فصل پاییز و زمستان کاهشی بوده به طوری که بیشترین تغییرات مربوط به ماه نوامبر با استفاده ازسه سناریو نسبت به دوره مشاهداتی بوده است اما در فصل تابستان این تغییرات افزایشی است. در خصوص تغییرات دما، هر سه سناریو تغییرات دما را بخصوص از ماه‌های آگوست تا دسامبر تا 40% نسبت به دوره‌ی پایه افزایشی پیش‌بینی کردند. همچنین در خصوص جریان رودخانه، روند آن به تبع کاهش بارش کاهشی بوده و این تغییرات بیشتر مربوط به فصول پاییز و زمستان بوده است اما تغییرات آن در فصل تابستان دارای روند افزایشی نسبت به دوره‌ی پایه است. در کل روند تغییرات بارش و دبی در کل دوره دارای شیب افزایشی است. بررسی اثر اقلیم و خشکسالی هواشناسی در منطقه مورد مطالعه نشان داد که مقادیر خشکسالی هیدرولوژیکی و هواشناسی در گذشته دارای روند افزایشی بوده اما در آینده در اکثر سناریوها روند خشکسالی رو به کاهش است که عموما از نظر آماری فاقد روند معنی‌دار است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Prediction of meteorological and hydrological drought under climate change in Minab Dam watershed

نویسندگان [English]

  • fatemeh pourhaghverdi 1
  • Ommolbanin bazrafshan 2
  • Hamid Gholami 1
  • Marzieh Shekari 3
  • Hossein Zamani 4
1 دانشگاه هرمزگاه خوابگاه دخترانه فاطمیه
2 University of Hormozgan
3 دانشگاه هرمزگان
4 Assistant Professor, Department of Statistics, Faculty of Basic Sciences, University of Hormozgan
چکیده [English]

One of the famous rainfall-runoff models that does not require a lot of input data is IHACRES. The aim of the current research is to investigate the effects of climate change on meteorological and hydrological drought in Minab Dam watershed. In this study, climatic and hydrological data related to the region including daily precipitation, average daily temperature and average daily discharge for modeling and simulating the daily discharge of the watershed. Minab was used during the statistical period from 1989 to 2018. From the Canadian model of the sixth report and three climate change scenarios SSP-1-2.5, SSP-3-7.5 and SSP-5-8.5, from the IHACRES model for predicting river flow for the future period from 2019 to 2040 and from the LARS-model WG was used for microscale precipitation and temperature. The Standardized Rainfall/Runoff Index (SPI/SRI) was used to study the drought and finally, the non-parametric Mann Kendall test was used to analyze the drought trend and its characteristics in the base and future periods. The IHACRES model was calibrated and after the appropriate performance of the model in the recalibration stage, the validation model and runoff were predicted for a period in the future using three scenarios of the 6th report. Then SPI and SRI values and drought characteristics including severity, duration, magnitude and peak were estimated for the past and future and their changes compared to the future period were compared. The results showed that the trend of rainfall changes for three scenarios in the autumn and winter season was decreasing, so that the most changes were related to the month of November using the three scenarios compared to the observation period, but in the summer season, these changes are increasing. Regarding temperature changes, all three scenarios predicted temperature changes, especially from August to December, up to 40% compared to the base period. Also, regarding the flow of the river, its trend is decreasing due to the decrease of rainfall and these changes are mostly related to the autumn and winter seasons, but its changes in the summer season have an increasing trend compared to the base period. In general, the trend of changes in precipitation and discharge in the entire period has an increasing slope. Investigating the effect of climate and meteorological drought in the study area showed that the hydrological and meteorological drought values have been increasing in the past, but in the future, in most scenarios, the drought trend is decreasing, which generally does not have a statistically significant trend.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Minab watershed
  • standardized precipitation/runoff index
  • sixth climate report
  • microscale
  • precipitation-runoff model

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده
انتشار آنلاین از تاریخ 30 آذر 1402
  • تاریخ دریافت: 21 آبان 1402
  • تاریخ بازنگری: 12 آذر 1402
  • تاریخ پذیرش: 30 آذر 1402